Zëvendësuesi i sheqerit me bazë bimore, stevia, mund të përdoret për të trajtuar kanceret më serioze pa efekte anësore, ka treguar një studim i ri.
Studimi u botua në Revistën Ndërkombëtare të Shkencave Molekulare, por testet deri më tani janë kryer vetëm në mostra laboratorike.
Stevia njihet si një ëmbëlsues natyral pa kalori, por studiuesit nga Universiteti i Hiroshimës kanë zbuluar se ka një potencial shumë më të rëndësishëm.
Stevia e fermentuar me një lloj bakteri nga gjethet e bananes ka treguar aktivitet të jashtëzakonshëm antikancer kundër qelizave të kancerit të pankreasit – një nga tumoret më agresive dhe vdekjeprurëse sot.
Ky zbulim hap mundësinë e zhvillimit të të ashtuquajturave terapi probiotike për kancerin.
Në rastin e studimit të fundit japonez, bakteret nga bananet u përdorën për të nxjerrë një përbërës të ri me veti antikancerogjene nga stevia.
Këtu, kulturat probiotike nuk veprojnë si ilaç në vetvete, por shërbejnë si një mjet biologjik për të krijuar molekula më të fuqishme që trupi nuk do t’i prodhonte ndryshe. Një qasje e tillë – e njohur si biotransformim mikrobik – hap derën për zhvillimin e terapive krejtësisht të reja.
Me një shkallë mbijetese pesëvjeçare prej më pak se 10%, kanceri i pankreasit është ndër llojet më vdekjeprurëse të kancerit.
Është i vështirë për t’u zbuluar në fazat e hershme, përhapet shpejt dhe shpesh nuk i përgjigjet metodave konvencionale të trajtimit si kimioterapia, radioterapia ose kirurgjia. Pikërisht për këtë arsye shkencëtarët në mbarë botën po kërkojnë mundësi të reja terapeutike.
Ekipi kërkimor i udhëhequr nga Masanori Sugiyama dhe Narandalai Danshiitsoodolo tregoi se fermentimi i ekstraktit të stevias duke përdorur llojet Lactobacillus plantarum SN13T ndryshon në mënyrë drastike përbërjen e tij kimike.
Krijohet një përbërje e re – metil esteri i acidit klorogjenik – i cili tregon një efekt të fortë citotoksik në qelizat e kancerit të pankreasit (linja PANC-1), ndërsa nuk dëmton qelizat e shëndetshme të veshkave (HEK-293).
Veshkat janë veçanërisht të ndjeshme ndaj toksinës së barnave, veçanërisht ilaçeve të kimioterapisë.
Shumë terapi citotoksike (p.sh., cisplatina) shkaktojnë efekte anësore nefrotoksike, që do të thotë se ato mund të dëmtojnë seriozisht indin e veshkave. Kjo është arsyeja pse në studimet paraklinike dëmtimi shpesh testohet në qelizat e veshkave.
Përveç kësaj, qelizat e veshkave HEK-293 janë një linjë standarde qelizash embrionale të veshkave njerëzore dhe përdoren gjerësisht si model për qelizat normale, jo-tumorale. Rezistenca e tyre në testim do të thotë që një terapi e mundshme mund të synojë tumorin pa efekte anësore serioze në indet e shëndetshme.
CAME, e krijuar nga transformimi mikrobiologjik, është dukshëm më efektive sesa stevia e pafermentuar dhe madje edhe vetë acidi klorogjenik nga i cili është krijuar. Enzimat e prodhuara nga baktere specifike nga bananet luajnë një rol kyç në këtë proces.
Në kushte laboratorike të kontrolluara, shkencëtarët krahasuan efektet e ekstraktit të stevias së fermentuar dhe të pafermentuar. Ekstrakti i fermentuar (FSLE) është treguar se është dukshëm më i mirë në shkatërrimin e qelizave të kancerit të pankreasit dhe në të njëjtën kohë nuk shkakton dëme në qelizat e shëndetshme, madje edhe në përqendrime të larta.
Përveç nxitjes së apoptozës – një mekanizëm natyror i vdekjes qelizore – CAME gjithashtu ka potencialin të shënjestrojë në mënyrë selektive qelizat tumorale, gjë që është jashtëzakonisht e rëndësishme në zhvillimin e terapive të sigurta kundër kancerit.
Pse terapia funksionon në një mënyrë të synuar?
Ekzistojnë disa interpretime se pse disa komponime kundër kancerit veprojnë në mënyrë selektive në qelizat tumorale, por jo në qelizat e shëndetshme.
Shpjegimi kryesor qëndron në ndryshimet midis metabolizmit të qelizave tumorale dhe qelizave të shëndetshme. Domethënë, qelizat tumorale kanë një metabolizëm të përshpejtuar dhe një nevojë më të madhe për energji, gjë që i bën ato më të ndjeshme ndaj komponimeve që shkaktojnë stres në mitokondri dhe prishin ekuilibrin e oksiduesve dhe antioksiduesve.
CAME, një përbërës i ri nga stevia, ndoshta shkakton stres oksidues ose ndërprerje në rrugët e sinjalizimit që janë të aktivizuara në mënyrë specifike në qelizat tumorale.
Përveç kësaj, receptorët e membranës dhe enzimat që e njohin ose metabolizojnë përbërjen mund të shprehen më shumë në qelizat tumorale, kështu që ato mund të thithin më shumë substanca aktive sesa qelizat e shëndetshme. Kjo synon në mënyrë selektive tumorin. Së fundmi, apoptoza, vdekja e programuar qelizore, rregullohet më fort në qelizat e shëndetshme, ndërsa qelizat tumorale shpesh janë më afër pragut për aktivizimin e këtij mekanizmi dhe hyjnë më lehtë në apoptozë kur hasin një stimul stresues siç është CAME.
Vetë studimi pohon se përqendrimi më i lartë i FSLE (ekstrakt stevie i fermentuar) shkaktoi toksinë minimale ndaj qelizave të shëndetshme HEK-293, duke konfirmuar citotoksicitetin selektiv – një kërkesë kyçe për zhvillimin e barnave të sigurta dhe të synuara kundër kancerit.
Çfarë më pas?
Hapi tjetër në hulumtim duhet të jetë kryerja e eksperimenteve në modelet shtazore që do të ndihmojnë në përcaktimin e efikasitetit, sigurisë dhe dozave optimale të CAME në sisteme biologjike reale.
Sipas Danshiitsoodolu, ky hulumtim jo vetëm që thellon kuptimin e biotransformimit mikrobik të ekstrakteve bimore, por gjithashtu hedh themelet për përdorimin e probiotikëve si agjentë natyralë antitumorë.
