Më 11 korrik të këtij viti shënohen tridhjetë vjet nga gjenocidi në Srebrenicë.
Pushteti serb, bartësit e të cilit ishin aktivë edhe në kohën kur ndodhi gjenocidi, vazhdon të mohojë këtë krim të tmerrshëm – më i rëndi pas Luftës së Dytë Botërore në tokën evropiane – i cili është i dokumentuar në mënyrë faktike dhe i konfirmuar me shumë aktgjykime të Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë, që Serbia si shtet e njeh.
Pjesëmarrës aktivë në politikë dhe në jetën publike që tridhjetë vjet më parë frymëzonin dhe justifikonin aktivisht gjenocidin, për dekada me radhë ia kanë hedhur barrën e fajit të tyre tërë popullit serb, duke pretenduar se “Perëndimi i lig” dëshiron ta shpallë tërë popullin serb si gjenocidal. Kështu përpiqen të lajnë veten nga politika e zezë që atëherë e kanë ndjekur dhe përfaqësuar.
Pretendimi se dikush dëshiron të shpallë gjithë popullin serb si gjenocidal, siç përpiqet ta paraqesë elita politike dhe bartësit e funksioneve më të larta shtetërore, sipas bashkëbiseduesve të gazetës Danas, është absolutisht skandaloz. Ata theksojnë se një gjë e tillë nuk është e vërtetë dhe nuk ka mundësi të ndodhë. Sipas tyre, askush nuk përpiqet ta etiketojë gjithë popullin serb si gjenocidal – përveç vetë Vuçiqit.
Sipas tyre, kjo është një shpikje e zakonshme e mendësisë radikale. Srebrenica është krimi më mirë i dokumentuar në këto hapësira, i konfirmuar faktikisht shumë herë, me dëshmi që arrijnë deri te video-incizimet e ekzekutimeve.
Pse Vuçiq, në përpjekjen e dëshpëruar për të rikthyer rejtingun e tij, gjithmonë i kthehet nacionalizmit të rëndë si një fije shprese – si një nga frymëzuesit politikë të këtij krimi të rëndë kundër njerëzimit – e shpjegojnë bashkëbiseduesit e Danasit.
Të kujtojmë se shteti i Serbisë është shpallur përgjegjës për shkeljen e Konventës për Parandalimin dhe Dënimin e Krimit të Gjenocidit në vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në vitin 2007.
Vesna Pešić: “Mori pjesë me zemër dhe shpirt…”
Sipas sociologes Vesna Pešić, Kuvendi i Serbisë gjatë sundimit të Boris Tadiqit ka njohur aktgjykimet e Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë.
“Ajo që u bë atëherë është e mjaftueshme. Ajo që mungoi është një ‘më falni’ i ndershëm dhe i sinqertë për popullin boshnjak – për gjenocidin dhe krimet e tjera, për shembull në Višegrad. Nuk mund të shkelet ajo që e ka miratuar Kuvendi i Serbisë – ajo bëhet ligj. Pse nuk e pranon Vuçiqi? Sepse është kthyer në rregullimet radikale që urrejnë çdo popull tjetër. Në Beograd kanë përndjekur dhe shpërngulur njerëz në Hrtkovci… Radikalët kanë përhapur urrejtje kombëtare – mes tyre edhe sekretari i SRS dhe redaktori i ‘Velika Srbija’ – Aleksandar Vuçiq”, – shpjegon Pešić.
Ajo shton se radikalët nuk e kanë dënuar asnjë krim të kryer nga serbët në Bosnje dhe Kroaci, sepse Shešel ishte udhëheqës aktiv i forcave të tij paramilitare në fushëbetejë.
“Ai mori pjesë me zemër dhe shpirt, ndonjëherë edhe vetë në vendin e ngjarjes. Kur Vuçiq erdhi në pushtet, për dy vitet e para u shtir si reformist, por më pas u kthye në natyrën e tij radikale dhe morëm de facto Partinë Radikale në pushtet. Dhe tani, pritshmëritë që një radikal si ai ta pranojë gjenocidin – kur dihet që Vuçiqi adhuron Ratko Mladiqin dhe e zëvendësoi emrin e Bulevardit të Zoran Gjingjiqit me atë të Mladiqit – janë të kota”, – thotë Pešić.
Ajo shton se po përballemi me nacionalizëm ekstrem dhe urrejtje ndaj gjithë popujve joserbë – veçanërisht kroatëve dhe boshnjakëve – dhe se Vuçiq përfaqëson një vijë të vazhdueshme të kësaj ideologjie të rrezikshme.
“Nacionalizmi – fije shpëtimi”
Regjisori Janko Baljak për Danas thotë:
“Aleksandar Vuçiq, në përpjekje dëshpëruese për ta rikthyer rejtingun e tij, i rikthehet gjithmonë nacionalizmit të rëndë si fije shpëtimi. Prandaj aktivizon temën e gjenocidit në Srebrenicë, këngëtarin Tompson dhe Shešeljin. Varet nga data që i konvenon propagandës së tij.”
Duke mohuar realitetin në rrugët e Serbisë, shton ai, Vuçiq – në frymën më të pështirë radikale – në stilin gebelsian, shpall studentë, qytetarë dhe kundërshtarë politikë si ustasha, promovues të gjenocidit apo fansa të Tompsonit.
“Data është ajo që i përshtatet propagandës. Për fatin tonë të mirë, edhe vetë elektorati i tij nuk po bie më pre e këtyre spin-ave propagandistikë të trashë. Për dy ditë mohimi i gjenocidit në Srebrenicë do të harrohet. Le të përgatitet, sipas kalendarit veror, për përvjetorin e ‘Olujës’.”
Jovana Gligorijević: “Natyra e regjimeve të çoroditura është të zemërohen me faktet”
Gazetarja e Vreme, Jovana Gligorijević, për Danas thotë:
“Srebrenica është krimi më mirë i dokumentuar në këto hapësira, me dëshmi që shkojnë deri te incizimet e ekzekutimeve. Është gjithashtu krimi i vetëm në Evropë në 60 vitet e fundit që është shpallur gjenocid me vendim të formës së prerë në procesin ndaj gjeneralit Radoslav Krstić në Tribunalin e Hagës.”
“Pse e përsëris atë që të gjithë e dimë?”, pyet ajo. “Sepse Srebrenica është rasti më i gjatë i manipulimit dhe propagandës në Serbi, sidomos nga ata që janë në pushtet. Kjo që shohim sot është pjesë e një vazhdimësie të nacionalistëve dhe radikalëve: mohimi i fakteve është sporti i tyre i preferuar dhe mekanizmi përmes të cilit kanë sunduar për më shumë se tri dekada.”
Ajo shton se është e hutuar dhe nuk e di më si të flasë për Srebrenicën si një qytetare serbe:
“Tani është bërë si pyetje testuese për të njohur dikë: BE, Kosova, litiumi, Srebrenica… Kërkohet të shprehësh mendimin tënd personal. Por, sipas meje, çdo debat në atë nivel subjektiv është i turpshëm dhe i pandershëm, sepse ekzistojnë fakte objektive. Por natyra e regjimeve të çoroditura është që të zemërohen me faktet. E kur ndodh kjo, fillon mohimi, propaganda, çoroditja dhe realiteti paralel.”
Ajo përfundon:
“Nuk e di çfarë mund të bëjmë me këtë. Sepse narrativa rreth Srebrenicës nuk është i vetmi që ndan shoqërinë. Shoh vetëm një debat të përjetshëm me shpërthime të herëpashershme. Dhe ky debat zhvillohet mbi fakte të mirëdokumentuara – çka tregon thellësinë e iracionalitetit ku jemi zhytur.”
