Zëri i grave dhe burrave të dhunuar seksualisht gjatë luftës në Kosovë, së fundmi u dëgjua edhe në Stokholm të Suedisë. Rrëfimi i burrit të parë që foli publikisht për dhunën seksuale, Ramadan Nishori, jehoi edhe atje përmes një video-mesazhi. Kosova, Bosnjë-Hercegovina dhe Ukraina kanë ndarë përvojat e trajtimit të këtij lloj krimi, ku u theksua nevoja për drejtësi dhe trajtim afatgjatë.
Kjo ngjarje u mbajt në ambientet e Komisionit Evropian dhe u organizua nga Ambasada e Kosovës në Suedi, Ambasada e Bosnjë-Hercegovinës dhe Instituti Ukrainas, në bashkëpunim me organizatën suedeze “Kvinna till Kvinna” dhe mbështetjen e përfaqësisë së Komisionit Evropian në Suedi.
Kosova u përfaqësua nga drejtoresha e Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës (QKRMT), Feride Rushiti, e cila foli për sfidat e të mbijetuarve të dhunuar seksualisht gjatë luftës së fundit në Kosovë.
“Patëm mundësi në një periudhë kohore me shfaq edhe një video-mesazh nga mbijetuesi, tash i njohur për Kosovën, zotëri Ramadan Nishori apo ‘Dani’ siç e quajmë ne. Ky mesazh u mirëprit shumë nga audienca, për faktin se shoqëria kosovare por edhe rajoni e ka realisht të vështirë me sjellë në sipërfaqe dhimbjen e një burri si viktimë e dhunës seksuale. Dhe prezenca e tij përmes një video të shkurtër u mirëprit nga të gjithë të pranishmit dhe u aplaudua për guximin, forcën që ka pasur për të dalë dhe për të folur publikisht edhe me nda storjen e tij me gjithë shoqërinë tanimë që njihet për publikun kosovar”, tregon Rushiti për kp.
Nga ky seminar ndërkombëtar, Rushiti shton se synohet ndërgjegjësimi dhe avokimi mbi efektet e dhunës seksuale në konflikt.
“Unë kam pas nderin dhe kënaqësinë me qenë pjesë e panelit të dytë, ku flitet për qasje në drejtësi dhe llogaridhënien, për t’i ndarë përvojat e ndërtuara tanimë në Kosovë. Praktika të cilat po funksionojnë, falë këtyre praktikave kohëve të fundit kemi parë që numri i rasteve të cilat po bashkëpunojnë me institucionin e prokurorisë po rriten. Veçse janë dymbëdhjetë aktakuza të konfirmuara, një rast është prapa grilave. Kështu që përvoja e krijuar dhe e ndërtuar në Kosovë, natyrisht ishte më se e mirëpritur për t’iu shërbyer vendeve të tjera të cilat ballafaqohen edhe sot me dhunën seksuale të luftës. Një përvojë e cila ka në theks të veçantë të mbijetuarën që drejtësi nuk është të vihet një dhunues prapa grilave por është proces shërimi, është proces i njohjes dhe proces i validimit të përvojës traumatike dhe mbi të gjitha është proces fuqizues jo vetëm për të mbijetuarit por edhe për familjen dhe komunitetin në tërësi”, deklaron Rushiti.
Në diskutimin edhe me vende tjera si Bosnjë-Hercegovina e Ukraina, Rushiti thotë se ka ngritur zërin për sfidat me të cilat vazhdojnë të ballafaqohen të mbijetuarit e dhunës seksuale nga Kosova.
“Kam arritur ta elaboroj sfidat me të cilat ballafaqohen të mbijetuarit gjatë procesit të kërkimit të drejtësisë. Njëkohësisht praktikat e ndërtuara, bashkëpunimi i mirë me Prokurorinë Speciale për krime lufte dhe policinë për investigimin e krimeve të luftës por edhe me gjyqësorin, e së fundmi edhe krijimi i një dhome të sigurt ku të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë procesit të dëshmisë në gjykatë mund ta kenë mundësinë në gjykatë për të dhënë dëshminë edhe në formë elektronike pa u ballafaquar dhe ritraumatizuar në proces. Pra, jam munduar të ndaj përvojat, mënyrën qysh kemi arritur të transformojmë sistemin e drejtësisë në atë mënyrë që të bëjmë më të lehtë për të mbijetuarit e dhunës seksuale të luftës që t’i qasen institucioneve”, thekson Rushiti.
Drejtoresha e QKRMT-së, Feride Rushiti thekson se nevojitet trajtim afatgjatë dhe drejtësi për të mbijetuarit e dhunës seksuale.
“Bashkarisht edhe Kosova edhe Bosnja e ndajmë të njëjtin mendim që trauma e dhunës seksuale është një traumë që nuk ka kufi, që don tretman afatgjatë dhe që don tretman multidisiplinar. Pra, nuk mjafton ajo të trajtohet vetëm për një periudhë kohore pasi po e shohim tash që si proces i rezultateve të dhunës, po e vërejmë traumën edhe te brezat që po vijnë pas. Ideja ka qenë që bashkërisht të kërkojmë që të ketë më shumë vëmendje në trajtim afatgjatë për të mbijetuarit e dhunës seksuale të luftës, të ketë procese të drejtësisë të atilla që ia mundësojnë të mbijetuarës së dhunës seksuale për të dëshmuar suksesshëm edhe me arrit drejtësi. Por mbi të gjitha edhe me ngrit zërin për parandalim, sepse fatkeqësisht edhe kur po japim këtë intervistë në vende të ndryshme të botës, përfshirë edhe Ukrainën që e kishim prezent aty, dhuna seksuale si arsenal i luftës po vazhdon të jetë si pjesë e integruar, për çka po shkatërron me mijëra jetë të individëve”, përfundon Rushiti.
Pjesëmarrësve u janë dhuruar punime nga të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë, simbole të cilat përmes artit përfaqësojnë historinë dhe rikthimin e fuqisë së tyre.
Pjesëmarrëse në këtë seminar ka qenë përfaqësuesja e parë speciale në OKB për dhunë seksuale në konflikte, Margot Wallstrom, nobelistja e Paqes, Christina Doctare dhe shumë personalitete të tjera të shquara.
Kujtojmë se, në Ditën Memoriale të të Mbijetuarve të Dhunës Seksuale, Ramadan Nishori rrëfeu publikisht ngjarjen që ia ndryshoi përgjithmonë jetën para shoqërisë kosovare. Ky është burri i parë në Kosovë që flet publikisht për dhunimin seksual nga forcat serbe.
Numri i personave të përdhunuar gjatë luftës së fundit në Kosovë nuk dihet, por raportet flasin për rreth njëzet mijë. Historitë e tyre nuk dihen sepse të mbijetuarit ende i druhen stigmës e paragjykimit, dhe heshtin.
