Ndonëse viti i ri shkollor pritet të nisë të hënën, shumë prindër ende nuk i kanë marrë mjetet financiare për subvencionimin e librave shkollorë nga Ministria e Arsimit, edhe pse sot është data 31 gusht. Ata thonë se kanë aplikuar me kohë për përfitimin e këtij subvencioni, por ekzekutimi i mjeteve po vonohet. Sipas prindërve, tekstet shkollore tashmë janë blerë me mjetet e tyre personale.
Disa prej tyre shprehen gjithashtu se shuma e ndarë për blerjen e librave nuk është e mjaftueshme, duke i detyruar të mbulojnë pjesën tjetër të kostos nga buxheti i tyre.
Zejnie Fejzulla, nënë e një vajze e cila do të vijojë mësimet në klasën e katërt, thotë se nuk është aspak e kënaqur me procesin e subvencionimit të librave. Ajo tregon se vajzës ia ka blerë tekstet shkollore me mjete vetanake, derisa potencon se mjetet nuk i ka pranuar ende.
Siç thotë Fejzulla, kostoja për blerjen e librave dhe mjeteve të tjera shkollore, tashmë ka kaluar shifrën prej 80 eurove.
“Aspak e kënaqur, as librat nuk po mund t’i blejmë me ato 80 euro. Për cilën klasë? Klasën e katër. A iu kanë dalur mjetet? Jo, ende nuk më kanë dalur. Mua më është dashur patjetër t’ia marrë (librat). Por, pak është. As librat me 80 euro s’po mundemi t’i marrim. Nuk e di si ia kanë vendos lapsin ashtu. Sa të kanë kushtuar librat për vajzën në klasën e katërt? Që dy-tri ditë duke vrapuar pas librave, nuk e di faturat…E kanë kaluar shifrën 80 euro? Po, po patjetër. Me fletore dhe mjete të tjera, patjetër që po. Vetëm librat a e kanë kaluar shifrën 80 euro? Mua po më duket se po. Libri më i lirë ishte tri euro. Nga tri euro e më lartë çmimet. A ke aplikuar për mjete? Po, kam aplikuar, ende nuk më kanë dalur. Aspak s’është në rregull. Ka edhe njerëz që nuk mund t’i marrin pa iu dalur mjetet”, thotë Fejzulla.
Edhe Lia Rudi, nëna e një vajze në klasë të tretë, shprehet se ekzekutimi i mjeteve për blerjen e librave shkollorë, është me vonesë. Sipas saj, për prindërit që i kanë nga dy e më shumë fëmijë në shkollë, është e vështirë për t’i blerë librat, pa iu ekzekutuar mjetet.
“Kam ardhur sot t’i marr librat për vajzën e cila fillon klasën e tretë. Për hirë të vërtetës mendoj që janë pak me vonesë (ekzekutimi i mjeteve). Nëse kthehemi në suazën që ka njerëz të cilët i kanë dy-tre fëmijë dhe vlera prej 80 euro jo çdoherë është rikuperueshme, dhe duke pasur parasysh edhe afatin që ne planifikojmë t’i dërgojmë fëmijët në shkollë, të hënën. Është jo mirë e menaxhueshme dhe me vonesa. Kemi 2-3 ditë, planprogrami është shpërndarë cilat libra, por në të njëjtën kohë subvencionimi nuk është bërë”, shprehet Rudi.
Nëna e dy fëmijëve, njëri në klasën e pestë e tjetri në të katërtën, Jetmira Haxhimushoviq thotë se aplikimi për këtë subvencionim është dashur të fillojë më herët, në mënyrë që mjetet të dilnin më herët.
Ajo thotë se edhe nëse ekzekutohen mjetet “prapë jemi minus”, pasi sipas saj, kostoja e librave është më e lartë se vlerë e subvencionimit.
“E kam vajzën në klasë të pestë, djalin në klasë të katërt…Për subvencionimin e librave ne kemi aplikuar në fillim kur është hapur, por ende nuk janë ekzekutuar mjetet…Edhe vitin e kaluar kur i kanë ekzekutuar shumë para është dashur t’i shtojmë vetë për t’ia blerë librat fëmijëve. Nuk kanë dalur mjetet. Ndoshta është dashur me qenë ndryshe, ta bënin më herët të aplikojmë, që ne me qenë të gatshëm për të filluar mësimi, pra, t’i kenë librat nxënësit. Jo të presim tani derisa t’i bëjnë ose t’i blejmë ne me para tona. Edhe nëse i ekzekutojnë mjete, prapë ne jemi minus”, thotë Haxhimushoiviq.
Lidhur me këtë proces, ish-zëvendësministri i Arsimit, Dukagjin Popovci thotë se nëse dihej që do të kërkohej më shumë kohë për ekzekutimin e pagesave, atëherë aplikimi duhej të niste më herët.
Sipas tij, mënyra më efikase dhe më e sigurt për sigurimin e teksteve do të ishte shpërndarja direkte e librave në shkolla, gjë që do të ndihmonte në shmangien e keqpërdorimeve.
Popovci shton se nëse dikush llogarit të blejë si tekstet, ashtu edhe mjetet mësimore me shumën e subvencionit, ajo nuk është e mjaftueshme.
“Aplikimi është me kohë. Nëse duhet më shumë kohë për ekzekutimin e pagesave, atëherë aplikimi logjikisht është dashur të fillojë më herët. Kjo është një çështje që varet nga procedurat e ministrisë. Obligimi ligjor është sigurimi i teksteve shkollore 1 deri në 9. Mënyra më e mirë për t’u realizuar një gjë e tillë, është të dërgohen librat drejtë në shkolla, në mënyrë që të eliminohet të gjitha llojet e keqpërdorimeve…Nëse dikush mendon që me këtë shumë do t’i blejë edhe tekstet edhe mjetet mësimore, nuk mjafton. Për tekste, besoj se mjafton dhe tepron diçka edhe për mjete mësimore…Në këtë situatë kur njerëzit duhet t’i blejnë librat, ata mësojnë se cilat libra duhet t’i blejnë tek me 1 shtator, kur shkojnë fëmijët në shkollë, sepse janë botuesit e ndryshëm, dhe shkollat e ndryshme nuk përcaktohet të gjitha për libra të njëjtë. Ditët e para të shtatorit, 1, 2 dhe 3 shtator kur duhet të blihen librat. Me siguri që nuk i kanë mjetet disa njerëz të cilët e kanë gjendjen ekonomike pak më të vështirë, duhet të presin”, thotë Popovci.
Ndërkaq, lidhur me procesin e blerjes së librave, Elvim Blakaj nga libraria “Dukagjini”, thotë se këtë vit, prindërit janë më të përgatitur sa i përket listës së librave për fëmijët e tyre. Ai tregon se kësaj here, shitja e librave shkollorë ka filluar më herët se vitin e kaluar, për t’iu shmangur tollovisë.
“Shitja po shkon mirë. Prindërit janë të interesuar si çdo vit, na është bërë rutinë, po i presim prindërit t’i përfundojnë blerjet e tyre. Sivjet e kemi filluar shitjen e librave pak më herët, më datën 18. Kemi provuar t’i japim hapësirë prindërve të shpërndajnë blerjen sa më shumë që munden, që mos të jetë tollovia maksimale në 3-4 ditët e fundit…Prindërit janë shumë më të përgatitur sivjet për ;ti blerë librat. I kanë listat, janë të organizuar”, thotë Blakaj.
KosovaPress ka provuar të merr përgjigje nga Ministria e Arsimit lidhur me procesin e ekzekutimin të mjeteve për tekstet shkollore, por deri në publikimin e këtij artikulli, nuk ka pasur përgjigje.
Më 27 gusht sipas njoftimit publik të MASHT-it, që nga data 15 gusht kur ka filluar aplikimi, janë pranuar mbi 183 mijë aplikime për furnizim me tekste shkollore dhe materiale mësimore.
Sipas MASHT-it, më 27 gusht ka filluar ekzekutimi i pagesave të para në vlerë mbi 9 milionë e 600 mijë euro për mbi 120 mijë aplikues.
Blerja e librave shkollore përmes ekzekutimit të mjeteve po bëhet për të tretin vit radhazi.
Në qershor të këtij viti, Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) ka publikuar “Raportin e auditimit për pasqyrat financiare vjetore të Ministrisë së Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit për vitin 2024”. Në këtë raport, ndër të tjera, theksohen parregullësitënë procesin e subvencionimit për blerjen e librave për nxënësit e klasave 1–9, ku është evidentuar se një pjesë e përfituesve nuk i kanë plotësuar kriteret për subvencionim, me një kosto që tejkalon 60 mijë euro.
Nga 22 shkolla të përzgjedhura për auditim në pesë komuna të Kosovës, ZKA ka identifikuar mbi 300 përfitues nga niveli parashkollor që kanë marrë subvencione në vlerë mbi 24 mijë euro, ndonëse ky grup nuk ishte i përcaktuar si përfitues sipas kritereve.
Po ashtu, raporti tregon se 154 aplikues që ndodhen jashtë vendit kanë përfituar subvencione në vlerë mbi 14 mijë euro, ndërsa mbi 20 mijë euro janë shpërndarë për 183 përfitues nga shkollat e mesme, të cilët gjithashtu nuk ishin përfshirë në kategorinë përfituese.
Janë evidentuar edhe 18 raste të braktisjes së shkollimit, për të cilat ishin ndarë afro 2 mijë euro.
Për këto parregullsi, ZKA ka rekomanduar që Ministria e Arsimit të forcojë mekanizmat e kontrollit dhe mbikëqyrjes, në mënyrë që shpërndarja e fondeve publike të bëhet në përputhje me kriteret e përcaktuara dhe vendimin e Qeverisë.
Këtë vit MASHTI do të ndajë nga 80 euro për nxënësit nga klasa e parë deri në klasën e pestë, për blerjen e teksteve dhe materialeve mësimore. Ndërkaq, nga 80 euro do të ndahen për nxënësit nga klasa e gjashtë deri në klasën e nëntë, për blerjen e fletoreve të punës dhe materialeve mësimore.
Tekstet shkollore për klasat e gjashta deri në të nëntën, sipas udhëzimit administrativ për pajisjen, përdorimin dhe ruajtjen e tyre, do të përdoren nga gjenerata e kaluar.
