Komunitetet pigmene që jetojnë në pyjet e dendura tropikale të Afrikës Qendrore, me flautet e tyre, të cilat kanë qenë pjesë integrale e kulturës së tyre për mijëra vjet, nuk bëjnë vetëm muzikë, por edhe një gjuhë jete.
Flauti tradicional i pigmenëve shquhet si një bartës i kulturës gojore, një shprehje e marrëdhënies me natyrën dhe një mjet i fuqishëm që përforcon lidhjet shoqërore.
Për komunitetin Baka Pigme që jeton në rajonin Lomie në Kamerunin lindor, flauti përfaqëson shumë më tepër sesa një instrument muzikor.
Flauti i tyre konsiderohet simbol i komunikimit, shërimit dhe lidhjes shpirtërore. Flautet tradicionale të popullit Baka Pigme prodhohen tërësisht nga materiale natyrore dhe me punim dore.
Në përgjithësi përdoren bimë bambuje, kallamishte ose drurë të lehtë që mund të gjenden lehtësisht në pyll. Instrumentet gdhenden me kujdes në formë me mjete të mprehta. Numri dhe hapësira e vrimave në flaut përcaktojnë tonin e tingullit që do të prodhohet.
Në procesin e prodhimit nuk përdoren materiale industriale. Pjesët janë të lidhura me fibra natyrale dhe për fiksimin përdoren rrëshirë ose ngjitës bimorë.
Çdo flaut formësohet sipas dëshirës dhe qëllimit të prodhuesit, si dhe kontekstit ceremonial në të cilin do të luhet. Prandaj, çdo flaut mbart kuptim si funksional ashtu edhe personal.
Flautisti kamerunas Abadona Adibime foli për Anadolu rreth “flautit pigme” që është përdorur për shekuj me radhë nga pigmenët gjuetarë-mbledhës, një nga komunitetet e para të vendosura në Afrikën Qendrore.
Adibime shpjegoi kuptimin flautit, duke theksuar: “Ky është telefoni ynë. E përdorim për të telefonuar dikë, për të pyetur se ku është ose për të treguar se na kuptojnë”.
Çdo grup pigme ka kodet e veta melodike. Përmes këtyre kodeve, ofrohet një komunikim unik zanor midis anëtarëve të komunitetit në pyll.
Flauti nuk është vetëm një mjet komunikimi. Adibime theksoi se ky instrument mbart gjithashtu kuptime të veçanta në ceremonitë ceremoniale kushtuar shpirtit të pyllit të quajtur Djengi dhe në seancat tradicionale të trajtimit të njohura si Nganga.
“Gjatë trajtimit, flauti bëhet një lloj terapie. Flauti bëhet një terapi. Ne e lëmë flautin në tokë të shenjtë dhe kur kthehemi, toni i flautit ndryshon, dhe ky ton i ri shëron pacientin tonë”, tha ai.
Duke theksuar se të luash me flaut në kulturën pigmene është një akt që kërkon vëmendje dhe respekt, Adibime deklaroi se duhet të merret leje përpara se të luash flaut, veçanërisht në zonat jokomunitare si qytetet. “Nuk luhet kudo. Së pari pyesim: A mund të luaj? Ashtu si të kërkosh leje përpara se të ndezësh një zjarr ose të presësh një pemë”, u shpreh ai.
Populli Pigme konsiderohet të jetë ndër komunitetet indigjene të kontinentit afrikan, veçanërisht ata që jetojnë në pyjet tropikale të Afrikës Qendrore, me një histori mijëra vjeçare. Edhe pse këta njerëz njihen përgjithësisht për gjatësinë e tyre më të shkurtër se mesatarja, termi “Pygmy” nuk është vetëm një karakteristikë fizike, por edhe një përshkrim i një kulture dhe mënyre jetese të caktuar.
Grupet më të njohura përfshijnë Baka (Kamerun), Aka (Republika Qendrore Afrikane dhe Kongo) dhe Twa (Burundi, Ruanda dhe Republika Demokratike e Kongos).
Komunitetet pigmene historikisht jetonin një jetë të bazuar në gjueti. Marrëdhënia që ata krijojnë me pyllin është si një lidhje ekonomike ashtu edhe shpirtërore. Këta popuj janë të shquar për muzikën e tyre tradicionale, rrëfimin gojor, praktikat shëruese dhe stilin e jetesës në harmoni me natyrën.
Sot, populli pigme vazhdon të ruajë gjuhën, muzikën dhe urtësinë e tyre tradicionale, pavarësisht kërcënimeve të tilla si shpyllëzimi, zhvendosja e detyruar, përjashtimi, diskriminimi dhe asimilimi kulturor.
