Mpiksja e gjakut mund të jetë e heshtur, por simptomat e saj nuk duhen nënvlerësuar në disa raste, reagimi i shpejtë shpëton jetën. Mpiksja e gjakut, ose trombi, krijohet si një reagim natyror i organizmit ndaj një dëmtimi. Ajo shërben për të ndalur gjakderdhjen dhe për të mbrojtur trupin. Problemi lind kur trombi formohet pa një arsye të qartë, jashtë mekanizmave normalë mbrojtës të organizmit. Në këto raste, ai mund të shndërrohet në një rrezik serioz për shëndetin, madje edhe për jetën.
Kur është trombi i rrezikshëm?
Në thelb, trombet janë masa të grumbulluara qelizash dhe proteinash në gjak. Ndërsa roli i tyre normal është mbrojtës, te disa sëmundje ose çrregullime ndodh që ato të mos shpërbëhen siç duhet. Atëherë mund të bllokojnë enët e gjakut dhe të shkaktojnë komplikime të rënda. Nëse trombi formohet në një arterie, ai mund të çojë në infarkt të zemrës ose goditje në tru. Kur shfaqet në vena, zakonisht shkakton dhimbje të forta dhe ënjtje. Veçanërisht e rrezikshme është tromboza e thellë venoze, ndërsa trombi që arrin në mushkëri quhet emboli pulmonare. Të dyja këto gjendje janë urgjente dhe kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme mjekësore.
Kush është më i rrezikuar të zhvillojë tromb?
Rreziku për formimin e trombit rritet nga disa faktorë, përfshirë:
periudhën e rikuperimit pas operacionit
qëndrimin e gjatë ulur ose shtrirë
mbipeshën dhe obezitetin
diabetin dhe kolesterolin e lartë
Personat mbi moshën 60 vjeç janë veçanërisht më të rrezikuar. Mpiksjet mund të shfaqen edhe pas lëndimeve, si fraktura ose tendosje muskujsh, por ndonjëherë formohen edhe pa një shkak të dukshëm.
Simptoma që nuk duhen injoruar
Kur trombi ngadalëson ose ndalon rrjedhjen e gjakut, ena e gjakut mund të enjtet dhe të bëhet e dhimbshme. Ënjtja dhe dhimbja në pjesën e poshtme të këmbës janë shpesh shenja tipike të trombozës së thellë venoze. Trombi mund të shfaqet edhe në krahë ose në bark, dhe te rreth një e treta e njerëzve, ënjtja mund të mbetet edhe pasi mpiksja është zhdukur. Ndryshimi i ngjyrës së lëkurës është një tjetër shenjë paralajmëruese: gjymtyrët mund të bëhen të kuqërremta ose kaltërosh.
Në rast të embolisë pulmonare, lëkura mund të jetë e zbehtë, kaltërosh ose e ftohtë dhe e djersitur. Dhimbja e papritur dhe e fortë në kraharor mund të sinjalizojë emboli pulmonare ose infarkt, veçanërisht nëse përhapet drejt krahut të majtë. Trombi shpesh dhemb pikërisht aty ku ndodhet në këmbë, bark ose qafë. Vështirësitë në frymëmarrje, rrahjet e shpejta të zemrës, djersitja e tepruar ose humbja e vetëdijes janë simptoma alarmante që kërkojnë reagim të menjëhershëm.
Kur preken mushkëritë, zemra ose truri?
Embolia pulmonare shfaqet me puls të shpejtë, dhimbje në gjoks, frymëmarrje të shkurtër dhe kollë, ndonjëherë me gjak. Infarkti i zemrës, përveç dhimbjes në gjoks, shoqërohet shpesh me të përziera dhe marramendje. Goditja në tru ndodh kur ndërpritet furnizimi me oksigjen i trurit, duke shkaktuar konfuzion, dhimbje të fortë koke, vështirësi në të folur dhe dobësi të njërës anë të trupit.
Si ta ulim rrezikun?
Parandalimi ka rol kyç. Mbajtja e një peshe normale trupore, aktiviteti i rregullt fizik dhe shmangia e qëndrimit të gjatë ulur ose shtrirë e ulin ndjeshëm rrezikun e trombozës. Pas udhëtimeve të gjata ose operacioneve, është e rëndësishme të ngriheni dhe të lëvizni herë pas here. Për personat që punojnë ulur, rekomandohet një pauzë dhe ecje e shkurtër çdo dy orë. Në disa raste ndihmojnë edhe çorapet speciale për venat. Barnat antikoagulante nuk duhet të merren kurrë pa këshillën e mjekut, sepse hollimi i tepruar i gjakut mund të jetë po aq i rrezikshëm. Nëse vini re simptoma që mund të tregojnë për mpiksje gjaku, mos prisni drejtohuni menjëherë te mjeku. Reagimi në kohë mund t’ju shpëtojë jetën.
