Zëvendës ushtrues detyre i drejtorit të Zyrës për Kosovë dhe Metohi, Igor Popović, ka arritur këtë javë një marrëveshje për pranimin e fajësisë me Prokurorinë Speciale të Kosovës. Këtë informacion e ka konfirmuar vetë prokuroria në Prishtinë, si dhe avokati i tij.
Njëkohësisht, ndaj zyrtarit të qeverisë serbe është ngritur aktakuzë, e cila ndërkohë, së bashku me marrëveshjen për pranimin e fajësisë, i është dorëzuar Gjykatës Themelore në Prishtinë.
Bëhet fjalë për veprën penale “nxitje të përçarjes dhe jotolerancës”, të cilën pala serbe e kishte mohuar më herët.
KoSSev ka kërkuar nga Zyra për Kosovë dhe Metohi përgjigje nëse Popoviq është konsultuar me Beogradin para këtij veprimi, me kë konkretisht dhe çfarë ka bërë Beogradi për lirimin e përfaqësuesit të tij. Mbi të gjitha, çfarë pasojash ka për shtetin e Serbisë pranimi i fajësisë nga ky zyrtar në Prishtinë, kur është fjala për politikën dhe diplomacinë e saj lidhur me Kosovën.
Përgjigje nuk morëm.
Avokati i tij ka thënë më herët se nuk është koha për komente sa kohë procesi është ende në zhvillim.
Fakti që një funksionar shtetëror, me nënshkrimin e marrëveshjes me prokurorinë kosovare, ka pranuar fajësinë, tashmë ka pasoja, thotë drejtori i Forumit për Marrëdhënie Etnike, Dušan Janjić.
Sipas tij, njëra nga pasojat është edhe ajo e ashtuquajtura pozitive.
“Sepse kjo do të ndihmojë që një pjesë e opinionit – komuniteti serb në Kosovë dhe në Serbi – të zgjohet për nivelin dhe integritetin e njerëzve që janë funksionarë dhe zyrtarë shtetërorë. Ky nivel ka kohë që është shumë i ulët”, thotë ai.
Përveç integritetit dhe kapaciteteve të tyre profesionale, Janjić tërheq vërejtjen edhe për problemin e njohjes së pamjaftueshme të politikës që përfaqësojnë.
Si problem të dytë, ai sheh pasojat e mëtejshme – fakti që vetë procesi i nënshkrimit të marrëveshjes së pranimit të fajësisë nga një funksionar shtetëror nga Beogradi me organet kosovare është në kundërshtim me narrativin aktual të pushtetit.
Sipas tij, që nga viti 2016, kur Ana Brnabić ishte kryeministre, është futur “gjuha e re” e zyrtarëve serbë për Kosovën, e cila “nuk përputhet me realitetin në terren”.
Përveç mosnjohjes së Kosovës, “standardi i ri” i pushtetit serb nënkupton se në Kosovë ka “të ashtuquajtur polici”, “të ashtuquajtur gjykatë”, “të ashtuquajtur shtet i Kosovës”, ndërsa tani një funksionar i saj ka arritur marrëveshje për pranimin e fajësisë pikërisht me një instancë që ky pushtet nuk e njeh.
“Në një shtet të rregullt, funksionari i arrestuar, nëse nuk mund të bëjë konsultime, patjetër duhet të dijë se cila është politika zyrtare e pushtetit aktual të Serbisë për këtë çështje”, shton ai, duke e vlerësuar si “një goditje serioze për pushtetin”.
“Duhet hequr gjuha e re dhe trajnuar më mirë zyrtarët”
Janjić thotë se pushteti duhet ta shfrytëzojë këtë rast për të hequr rregulloren mbi gjuhën e re dhe t’i lejojë njerëzit të flasin ashtu siç e shohin, ndërsa zyrtarët t’i trajnojë më mirë për çështjet ideologjike e propagandistike.
Ai shton edhe çështjen e njohjes së Rezolutës 1244 të KS të OKB-së, në të cilën Beogradi shpesh mbështetet.
“Sipas atij dokumenti, UÇK trajtohet si forcë guerile që duhet të çarmatosej, jo si organizatë terroriste. Përkufizimi i ‘organizatës terroriste’ është pjesë e gjuhës së re të qeverisë së Serbisë nga 2016 dhe është përdorur për të mbijetuar në pushtet si dëshmi e pretendimeve për terrorizëm, gjenocid etj. ndaj serbëve. E drejta ndërkombëtare publike e shpjegon ndryshe. Kjo natyrisht nuk do të thotë që UÇK nuk ka kryer krime”, shpjegon ai.
Sipas tij, ky rast është dëshmi se shteti nuk e konsideron seriozisht problemin e Kosovës dhe zgjedh kuadro në përputhje me këtë qasje. Ai e sheh pasojën edhe në delegjitimimin e mëtejshëm të pushtetit para bashkësisë ndërkombëtare, e cila, sipas tij, tashmë e ka të qartë se ky pushtet është i shkëputur nga populli dhe nuk përfaqëson interesat shtetërore.
Një nga pasojat më serioze, sipas Janjić, është rreziku që autoritetet e Kosovës ta kthejnë këtë rast në standard për raste të ardhshme. Ai është i sigurt se ky rast do të përdoret nga Prishtina si argument në debatet e ardhshme, përfshirë ato mbi Forcën e Sigurisë së Kosovës (FSK) dhe ndryshimet kushtetuese.
Sa i përket pyetjes nëse autoritetet kosovare do ta regjistrojnë me kujdes këtë rast dhe valën aktuale të pranimeve të fajësisë nga serbët e arrestuar për “nxitje urrejtjeje”, “terrorizëm” dhe “spiunazh” për ta përdorur më pas si argument kundër Serbisë, Janjić thotë:
“Këtë nuk e bën vetëm Prishtina. E kanë bërë edhe shtete të tjera që kanë pasur konflikte me Serbinë, si Kroacia apo Bosnja e Hercegovina. Sigurisht që do të shndërrohet në argument serioz për kërkesa të tjera, nga dëmshpërblimi i luftës, te pretendimet për gjenocid, e më tej. Objektivisht, është bërë një dëm i madh.”
Sipas tij, është e mundur si që ky zyrtar të ketë vepruar vetë, ashtu edhe të ketë ndjekur instruksione nga Zyra që përfaqëson.
Në përfundim, Janjić e quan këtë akt “pasqyrë të mungesës së çdo politike të Beogradit për Kosovën” dhe të një qasjeje që nuk shkon përtej dy ditëve të ardhshme.
Zyra për Kosovë dhe Metohi dhe zyrtarët e saj, bashkë me ministrin e Punëve të Jashtme, ishin takuar më herët me përfaqësuesit e Quint-it duke kërkuar lirimin e menjëhershëm të Popoviqit dhe kishin deklaruar se dialogu nuk do të vazhdojë pa lirimin e tij. Presidenti Aleksandar Vučić kishte thënë se Serbia “do të reagojë në mënyrë shumë të ashpër” dhe se Kurti dëshiron konflikte.
Por, ndaj lajmit se zyrtari i tyre ka pranuar fajësinë – të cilën Beogradi e mohonte kategorikisht – nuk pati reagime.
Nuk pati reagime as ndaj fushatës që pasoi arrestimin e Popoviqit, kur Kurti akuzoi Serbinë për përpjekje sistematike për destabilizimin e Kosovës dhe sabotimin e dialogut me BE-në, duke e vendosur Popoviqin në qendër të këtyre akuzave. Përmes një pjese të mediave në gjuhën shqipe u përhapën pretendime se Popoviq kishte regjistruar takime në Bruksel dhe kishte bashkëpunuar me BIA-n serbe. Mediat në Prishtinë publikuan për ditë të tëra përmbajtjen e supozuar të telefonave të sekuestruar të Popoviqit – duke përfshirë audioincizime, komunikime me drejtues të BIA-s dhe mesazhe që lidhen me persona të akuzuar për krime lufte.
