Shkruan: Agron Halitaj
Në mesnatën e 3 gushtit 2015, aq shumë u bë trysni mbi deputetët për ta votuar Ligjin për Gjykatën Speciale, sa të mbushej mendja se qysh të nesërmen do të ngriheshin aktakuzat për të dyshuarit për krime lufte nga radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Për ironi, Kuvendi atë natë e miratoi një ligj që nuk u shkrua nga Ministria e Drejtësisë së Kosovës, por nga ekspertët e BE-së dhe të SHBA-së. Ligji u votua me kushtin që mos t’i shtohej as t’i hiqej asnjë fjalë e asnjë presje, thjesht “merre ose lëre”. Deputetët e morën, por nuk ngjau ajo që pritej e përflitej.
Aktakuzat nuk u ngritën të nesërmen e asaj dite, as pas një muaji e as pas një viti. Tek pas afër katër vjetësh u ftua në Hagë dëshmitari i parë. Pas tij u ftuan qindra ish-pjesëtarë të UÇK-së, gjersa në vitin 2020 nisën edhe arrestimet. Kështu, nga miratimi i ligjit e deri tek arrestimi i parë, u desh të kalojnë pesë vjet. Kur kësaj periudhe i shtohen edhe dy vjet e gjysmë prej kur në qendrën e paraburgimit në Hagë mbahen mes tjerëve edhe katër ish-krerë të UÇK-së, tre nga ta liderë shtetërorë, i bie që saga e Speciales deri më tani ka zgjatur afër tetë vjet. Sipas paralajmërimeve dhe parashikimeve, pritet që Gjyqi i Hagës të zgjasë me vite. Vetëm Prokuroria Speciale i ka kërkuar pesë vjet për t’i paraqitur dëshmitarët në gjykatore. Për krahasim, Gjyqi i Nurembergut, në të cilin janë përballur 21 oficerët nazistë, me akuzën për vrasjen e miliona njerëzve të pafajshëm gjatë Luftës së Dytë Botërore, ka zgjatur më pak se një vit.
Në drejtësi nuk prezumohet fajësia, sikundër që “ligji i natyrës” nuk ua mundëson kthimin në kohë atyre që shpallen të pafajshëm. Vitet e humbura nuk kthehen, as nuk rimbursohen. Prandaj, konsiderohet e padrejtë që periudha e paraburgimit, e më pas edhe ajo e gjykimit, të zgjasë me vite. Siç ka thënë ish-gjykatësi amerikan i EULEX-it, Dean Pineles, “të dyshuarit nuk mund të qëndrojnë aty duke mbledhur pluhur derisa të mblidhen të gjitha dëshmitë kundër tyre”, apo siç është lutur Gregory Keohe, avokati i ish-presidentit Hashim Thaçi, që “procesi të mbarojë sa të jemi gjallë”. Aktivisti i njohur i lëvizjes për të drejtat civile në Amerikë, Martin Luther King Jr, në letrën e shkruar në burgun e Birmingamit, në vitin 1963, citonte një jurist të shquar të ketë thënë se “drejtësia e vonuar, është drejtësi e mohuar”.
Nga kjo situatë, siç ka thënë hulumtuesja e Tribunalit Ndërkombëtar të Hagës, Nevenka Tromp, është duke përfituar shteti serb, i cili “përmes kësaj gjykate po tenton ta prishë imazhin e shtetit të Kosovës dhe rrjedhimisht po ndikon edhe në procesin e dialogut”. Serbia, në fakt, nuk ka reshtur asnjëherë së vepruari për ta krijuar një narrativë të shtrembëruar për UÇK-në, për atë që është emblemë e lirisë së Kosovës. Por, as me propagandë e as me gjyqe nuk tjetërsohet e vërteta se UÇK-ja ka bërë luftë të drejtë kundrejt një makinerie vrastare të dirigjuar nga regjimi i Sllobodan Millosheviqit, dhe si e tillë ka fituar edhe përkrahjen e botës demokratike.
Krimi nuk vjetrohet dhe kushdo që e ka kryer atë, apo kushdo që ka dhënë urdhër për vrasje, torturime, përndjekje, burgosje dhe zhdukje me dhunë, duhet ta marrë dënimin meritor. Por dënimi duhet mbështetur në fakte dhe dëshmi, jo në insinuata, dyshime e fantazi. Gjykatës i takon ta kryejë punën siç duhet – dhe në kohë, e pandikuar politikisht. I takon ta vërë drejtësinë në vendin e vet, jo t’i mbajë peng të dyshuarit. Prandaj, është e drejtë të marshohet për drejtësi!