Ai e cilëson tragjik pushtimin rus të Ukrainës, dhe shton se shumë gjëra mund të ishin bërë ndryshe 8 vite më parë. Por sipas tij SHBA kishte asokohe dyshime mbi vendosmërinë e ukrainasve për të luftuar, ndërsa evropianët ishin të përçarë në raport me Putinin.
Çfarë mendoni për luftë në Ukrainën, gjykuar nga njohuritë që keni mbi Vladimir Putin. Ju jeni takuar shumë herë më të…
Është një tragjedi me përmasa historike. Putin përfaqësonte një reagim shumë të veçantë ndaj idealeve të demokracisë, por edhe globalizimit, përplasjes së kulturave, aftësisë për ta shfrytëzuar zemërimin dhe pakënaqësinë rreth një mitologjie etno-nacionaliste.
Dhe ato që po shohim janë pasojat e asaj lloj përzierjeje toksike në duart e një qeverie autokratike që nuk ka shumë kontrolle dhe ekuilibra. Kjo luftë është një kujtesë se demokracitë ishin bërë të zbehta, konfuze dhe të pasigurta rreth rreziqeve që po shfaqeshin në horizont.
A e përfshini këtu edhe demokracinë amerikane?
Po, sigurisht. Ne ishim bërë të vetëkënaqur, por unë nuk mund t’iu garantoj se si pasojë e asaj që po ndodh ne po i korrigjojmë gjërat. Si një njeri që jam përballur me inkursionin rus në Krime dhe në pjesët lindore të Ukrainës, ndihem i inkurajuar nga reagimi i Evropës, sepse në vitin 2014, më duhej shpesh t’i “tërhiqja zvarrë” t`u ngrija zërin që të kuptonin rëndësinë e asaj që kishte ndodhur.
Për sa i përket Putinit, unë nuk jam i sigurt se personi që kam njohur dikur është i njëjtë me personin që tani drejton këtë luftë. Ai ka qenë gjithnjë i pamëshirshëm. Ju e keni parë atë që bëri në Çeçeni. Ai nuk e kishte aspak problem t`i shtypte ata që i konsideronte si kërcënim.
Por që ai do të ndërmerrte këtë hap në Ukrainë në këtë mënyrë, nuk do ta kisha parashikuar domosdoshmërisht 5 vjet më parë. Ka pasur spekulime mbi gjendjen e tij psikologjike, sëmundjet, plakjen, izolimin gjatë pandemisë së Covid-19. Por askush nuk mund ta parashikonte as nivelin e reagimit.
Po flisni për rezistencën e madhe të ukrainasve?
Po niveli e lartë të rezistencës, me në krye një politikan të ri si Volodymyr Zelensky. Pas vitit 2014 vazhdoi të forcohej shumë ndjenja kombëtare dhe si për ironi, aneksim i Krimesë dhe i disa territoreve në lindje nga Putin, ua bëri të qartë ukrainasve se cilët ishin, çfarë përfaqësonin. Mendoj e ata kanë potencialin për ta parandaluar një fitore maksimaliste të Putinit, dhe në planin afatgjatë kjo mund të lejojë një Ukrainë të pavarur.
A mendoni se Ukraina mund të fitojë. Dhe çfarë mund të quhet fitore sipas përkufizimit tuaj?
Ne po shohim shkatërrimin e qyteteve, largimin e popullsisë. Është e vështirë të flitet për një fitore të Ukrainës. Dhe mendoj se është shumë herët për të thënë se si mund të jetë fundi i këtij konflikti. Unë mendoj se ajo që ne mund të bëjmë, është t’i mbështesim dhe inkurajmë sa më shumë.
Së dyti duhet ta lexojmë këtë luftë si një leksion, për të cilin ukrainasit po paguajnë fatkeqësisht një çmim shumë të lartë. Ajo që po ndodh në Ukrainë nuk është e izoluar, ne po shohim një rikthim tek mënyrat e vjetra të të menduarit mbi pushtetin, vendin dhe identitetin.
Dhe unë mendoj se një pjesë e vetëkënaqësisë sonë erdhi nga koncepti se sapo ra Muri i Berlinit, kuptuam se e kishim mbaruar misionin. Pas 60 milionë njerëzve që vdiqën në Luftën e Dytë Botërore, ne krijuam një grup institucionesh dhe u përpoqëm të rikonfiguronim mënyrën se si mund t’i organizonim shoqëritë tona.
Por ato nuk duhet t’i marrim të mirëqena. Ne duhet të ushqejmë vazhdimisht këtë sistemdhe të reagojmë sipas rrethanave të reja, qofshin këto ndryshime në teknologji, ndryshime në globalizim, ndryshime klimatike etj. Dhe kjo është diçka që unë mendoj se nuk e kemi bërë aq mirë sa duhet.
Një pyetje e fundit mbi këtë çështje. Nëse do të riktheheshit pas në vitet 2013-2014, a mendoni se mund të kishit bërë më shumë kundër synimeve të Putinit në Donbas dhe Krime?
Në fakt jo, sepse rrethanat ishin të ndryshme. Popullata në Krime, kishte një qëndrim ndryshe ndaj Rusisë nga pjesa tjetër. Situatë në lindje ishte më e ndërlikuar, dhe ne si SHBA patëm një përgjigje shumë të fortë, e cila siç e thashë, kërkonte shumë punë me evropianët.
Vetë Ukraina ishte ndryshe në atë kohë. Po ashtu ishim të shqetësuar që të mos i jepnim Putinit një justifikim për një inkursion të mëtejshëm. Shumë nga argumentet e atëhershme kishin të bënin me armatosjen e Ukrainës. Gjithsesi, nëse kishte diçka më shumë që mund të kisha bërë ka qenë ndaj fushatës së dezinformacionit që po përdorej si një armë kundër nesh nga Moska. Mendoj se e nënvlerësova shkallën në të cilën demokracitë ishin po aq të pambrojtura ndaj saj.
Pavarësisht internetit, globalizimit, dhe gjithçka tjetër, shumica e rusëve, duket se kanë shumë pak informacion se Ukraina nuk është kombi agresor, se ajo nuk drejtohet nga neo-nazistët, e kështu me radhë. Si mund të çahet kjo rrjetë e fortë e censurës tek regjimet autoritare?
Nuk mendoj se ka një zgjidhje të lehtë. Ne kemi parë gazetarë të guximshëm. Ju patë një gazetare me një parullë të dorë që doli para kamerave në transmetim direkt për të thënë “Kjo që po dëgjoni është e gjitha një gënjeshtër”, e cila u shtyp shpejt. Por ai episod tregon se është e mundur të informohet publiku./abcnews.al/
